Tolk Gebarentaal
‘Mijn naam is Anke Heij en ik werkte als tolk Gebarentaal. Ik vond tolken ontzettend leuk en ik had er heel veel plezier in. Ik was justitietolk, tolk in het onderwijs en tolk voor medische situaties. Dat was gewoon mijn passie; het verbinden van mensen met elkaar. Dat vond ik ontzettend mooi om te doen, want je verbindt mensen met elkaar die elkaar letterlijk niet kunnen verstaan. Voor de horende mensen én voor de doven, want die spreken elkaars taal niet.’
‘Ik deed dit werk ongeveer 15 jaar, toen ik plotseling merkte dat mijn gehoor achteruit ging. Ik zat in een tolksituatie waar ik een werkcollege aan het tolken was en ik had een idee van ‘Hey, ik versta het niet goed. Wat is hier aan de hand?’. Het was heel bizar. Ik weet nog dat ik naar buiten liep en dat ik dacht ‘Wat is hier aan de hand. Ik moet dit weten, maar eigenlijk wil ik dat helemaal niet.’ Ik heb het medisch laten onderzoeken en toen bleek dat ik aan beide kanten een stuk van mijn gehoor kwijt was. Dat was super heftig, want dat betekende dat ik mijn werk niet meer kon doen.’
Slecht gehoor
‘Horen doe je niet alleen met je oren, maar ook met je hersenen. Goed horen lukte in één keer niet meer. Ik hoorde nog wel, maar zeker niet alles. Als tolk Gebarentaal heb je gewoon een goed gehoor nodig en omdat ik niet alles meer kan horen, kon ik de kwaliteit van mijn werk niet meer waarborgen. Nu kan ik dit met een grote lach vertellen, maar je snapt dat ik heel verdrietig was. Ik was nog maar 39 jaar oud toen ik hoorde dat er een stuk van mijn gehoor kwijt was en dat het ook nooit meer beter zou worden. Sterker nog, ik hoorde dat het waarschijnlijk alleen maar slechter kon gaan worden, omdat ik ook ouder wordt. De KNO-arts heeft nooit een oorzaak gevonden en weet ook niet waar het eindigt. Nou en toen zat ik thuis. Dat is heel bizar…’
Veel verdriet en veel stress
‘Ik had geen idee wat me overkwam en ik was heel verdrietig, maar tegelijkertijd ook bang. Want ja, wat heb je nog aan mij als ik slechthorend ben. Ik had wel een arbeidsongeschiktheidsverzekering, maar ja, wat gaan die daarmee doen? En wat heb je aan een tolkdiploma? Kan je daar nu de kachel mee aanmaken ofzo? Ik was 39 en het voelde dus echt alsof mijn toekomst leeg was. Ik was verdrietig en had heel veel stress. Uiteindelijk heb ik een cursus tot natuurgids gevolgd. In een rustige omgeving in de buitenlucht kan ik alles namelijk beter verstaan. Ik ben buiten in de natuur geweest en heb veel gezocht naar antwoord op de vraag: ‘Wat nu dan?”
Wat nu?
‘Ondertussen merkte ik dat veel dingen niet verteld werden vanuit de medische wereld. Ja je krijgt van die ‘bananen’ in je oren en je krijgt een onderzoek bij de KNO-arts, maar een leven met gehoorverlies hoe doe je dat nou? Wat kan er eigenlijk? Er was eigenlijk niemand die vertelde welke er mogelijkheden er waren in werken en leven met gehoorverlies. Ik stond heel graag voor groepen. Maar ja, mensen zeiden ‘Dat kan jij niet meer.’ Ik kon namelijk alleen de mensen verstaan die op de voorste rij zaten, dus dat werd een grote zoektocht. Als je niet weet wat er kan, loop je constant tegen allerlei onmogelijkheden aan. Dan ga je afscheid nemen van dingen waar je eigenlijk helemaal geen afscheid van wil nemen. Ik ben behoorlijk eigenwijs, dus ik ben gaan zoeken naar ‘wat kan er nou eigenlijk allemaal nog wel?’ Ik heb toen ook met allemaal mensen in mijn omgeving gepraat en ook met familie. Zij vroegen dan ‘Wat kan ik voor jou doen om het makkelijker te maken en hoe kunnen wij rekening met jou houden?’ Ik had geen flauw idee, want er was niemand die mij met dat stuk begeleidde.’
‘Als mensen die vraag aan mij stellen, moet ik een antwoord hebben. Ik moet jou kunnen uitleggen wat jij kan doen om de communicatie tussen ons makkelijker te maken, want gehoorverlies heb je niet alleen, dat heb je samen. Het zit namelijk zo: als ik jou niet versta, hebben wij samen een probleem in dat gesprek. Als je weet wat er allemaal wel kan, kom je van onmogelijk naar mogelijk.’
Eigen bedrijf
‘Wat je vaak ziet, is dat de impact van gehoorverlies veel groter is dan nodig. Ik ging nadenken over wat ik hieraan kon doen en dacht ‘Oké, als daar zoveel vragen liggen, dan ga ik daar toch gewoon mijn werk van maken.’ Dat maakt het niet minder verdrietig, maar dat maakt het wel heel mooi. Ik heb ook een life coach achtergrond, ik ben bevoegd gebaren docent en ik ben communicatietrainer in loondienst geweest. Ik heb nog wat cursussen gevolgd en vervolgens mijn bedrijf opgezet. ‘Kunst van het Mogelijke’ heb ik het genoemd. Coaching, training en advies bij gehoorvlies. Niet alles kan, maar er kan wel heel veel. Veel meer dan vaak gedacht wordt. Dat is dus de kunst van het mogelijke; dat je doet wat er kan. Daarbij begeleid ik mensen. Mijn klanten ervaren dat ze na een traject bij mij weer meedoen en zij geven meer rust, ontspanning en zelfvertrouwen te ervaren. Dat de verbinding met hun omgeving weer terug is. Dat is gewoon super tof.’
Coachen
‘Ik coach 1 op 1, maar ik geef ook voorlichtingen voor groepen en trainingen voor groepen tot 20 personen. Ik heb een mobiele communicatiekoffer en dat is letterlijk een koffer waar 8 microfoons inzitten. Ik kan dus in een zaal tot 20 mensen 8 microfoons neerzetten en dan kan ik iedereen verstaan. Ik geef nu trainingen op de werkvloer over hoe je goed functioneert en samenwerkt met mensen met gehoorverlies, want gehoorverlies doe je samen. Veel mensen denken dat zij ontslagen of niet aangenomen worden, als zij vertellen dat zij gehoorverlies hebben. Ik geef trainingen aan particulieren en bedrijven. Ik laat zien wat er kan. Als erom gevraagd wordt, vertel ik ook hoe ikzelf mijn weg weer gevonden heb. Met alle verdriet dat daar ook bij hoort. Laten we daar eerlijk over zijn.’
‘Soms heb ik van die dagen dat ik veel moet huilen, want ik loop natuurlijk elke dag tegen de gevolgen van mijn gehoorverlies aan. Die huildagen heb ik ook nodig om sterk te zijn en dat heeft iedereen weleens nodig. Je bent juist sterk als je jezelf kwetsbaar op durft te stellen, maar in deze maatschappij mag dat niet ofzo. We moeten altijd doen alsof het goed gaat. Ik wil iedereen met gehoorverlies laten weten dat er heel veel mogelijkheden zijn, want die maken je leven een stuk leuker.’
Tolk meenemen
‘Ik merk dat ik uiteten gaan heel vervelend vind, vanwege het vele omgevingsgeluid. Als er in grote groepen veel door elkaar gepraat wordt, functioneer ik niet goed. Dat los ik op door een tolk mee te nemen. Dat is de grap van mijn leven zeg ik altijd. Ik was tolk Gebarentaal en ik heb mezelf uitgeschreven uit het tolkregister. Diezelfde dag heb ik zelf nog een tolk aangevraagd. Dat is heftig, maar ik dacht ‘Als ik het nu niet doe, ga ik het never nooit meer doen.’ Ik heb twee maanden later voor het eerst mijn tolk ingezet op een verjaardagsfeestje. Zonder tolk moet ik zo hard werken, dat ik 2 of 3 dagen hoofdpijn heb. Daar moet ik heel lang van bijkomen en dan is mijn accu gelijk leeg. Dan ga ik liever ergens naartoe met een tolk.
‘Verder kan ik volgens mij alles, maar wel op een andere manier. Wat ik al zei: Als mijn liefje iets in mijn rechteroor fluistert, dan hoor ik dat niet. Daar hebben wij nu een omweg voor gevonden. Veel mensen stoppen met wat zij lastig vinden, maar ik ben alles blijven doen, want anders mis je de mooie momenten in het leven. Het kan allemaal nog wel, maar op een andere manier dan voorheen.’
Amerikaanse douane
‘Op vakantie heb ik bijvoorbeeld geen tolk mee, maar ik ben heel alert. Bij de douane let ik heel goed op en ik vertel dat ik slechthorend ben. De Amerikaanse douane wordt boos als ik ze niet versta. Ik vraag dan meestal of zij het voor mij op willen schrijven. Dit vraagt wel veel van jezelf, want je moet anders durven zijn. Als ik daar bijvoorbeeld een broodje bestel, moet ik durven vragen: ‘Als jij mijn naam straks roept dan hoor ik je niet, dus wil je dan even zwaaien?’. Dat doen ze dan met een grote glimlach hoor, maar dat vraagt wel een hoop veerkracht om telkens te durven zeggen dat je slechthorend bent. Het is eigenlijk een soort label wat je jezelf oplegt. Ik vind het niet leuk om het steeds te melden, maar het werkt wel, dus ik doe het.’
Gehoorverlies en tinnitus
‘Ik heb twee dingen: gehoorverlies en tinnitus. Ik kan er goed mee omgaan, maar het is wel 24 uur per dag een piep in mijn hoofd en ik merk dat die wat harder wordt. Dat betekent ook dat ik minder goed versta. Die piep hoor ik vooral als ik mijn gehoortoestel uit heb en als ik in bed lig. Ik merk ook bij periodieke testen dat mijn gehoor achteruit gaat. Het blijkt met stappen te gaan en het is nu gelukkig alweer een tijdje stabiel.’
Gehoor kwijtraken
‘Ik verwacht dat het een mogelijkheid is dat ik mijn gehoor ooit helemaal kwijt ga raken. Aan de ene kant ben ik er bang voor, maar aan de andere kant heb ik er geen invloed op. Ik heb daar best wel een tijd mee geworsteld. Want stel dat ik helemaal doof word en stel dat mijn linkeroor net zo slecht word als mijn rechter oor. Dan hoor ik mijn liefje helemaal niet meer. Maar als ik constant bang ben voor een toekomst waarvan ik niet weet hoe die eruitziet, heb ik geen leven meer. Als iemand goed voorbereid is, ben ik het. Ik heb alles in huis. Ik wilde dan ook super goed worden in het leven met gehoorverlies, want dit is wat het is. Ik wil alles uit mijn leven halen wat erin zit. Ook al zal het niet leuk zijn, ook al zal ik huilen en ook al weet ik niet altijd hoe ik het moet doen.’
‘Mensen zeggen altijd dat ik heel erg positief ben en dat ben ik ook. Ik heb vertrouwen in mezelf, dat ik om kan gaan met wat op mijn pad komt. Mijn gehoorverlies heeft me ook veel moois gebracht, zoals het werk wat ik nu deo. Mijn leven is supermooi, ook met gehoorverlies…’
